انتخاب آرشه برای یک نوازنده میتواند یک کار دشوار و دلهرهآور باشد. با توجه به گزینهها و فاکتورهای مختلفی که برای ویژگیهای یک آرشه خوب تعیین میشود، به سختی میتوان انتخاب صحیحی از آرشه دلخواه داشت. اگر شما یک نوازنده آماتور و مبتدی هستید، تشخیص و شناخت کاربری یک آرشه در تکنیکهای مختلف نوازندگی برایتان دشوار خواهد بود. سطح نوازندگی و مهارت شما بهطور مستقیم با شناخت و خواستههای شما مرتبط است. یک نوازنده زمانی که با چالشهای نوازندگی در تکنیکهای دست راست مواجه میشود، متوجه میشود که آرشهای که در دست دارد آیا جوابگوی اجرای تکنیکهایش هست یا نه.
در نوازندگی ویولن، بهجرأت میتوان گفت که نصف توانایی کیفیت صدای ویولن به آرشه بستگی دارد؛ بنابراین انتخاب آرشه به اندازه انتخاب ویولن اهمیت دارد. در موسیقی کلاسیک اروپا تکنیکهای آرشه بسیار متنوع و فراوان است و متدهای زیادی برای تکنیکهای آرشه و دست راست نوشته شده است. لذا انتخاب آرشه برای نوازندگان ویولن یک چالش جدی به شمار میآید.
نوازنده باید در حین نوازندگی، تمرکز و ذهنش را درگیر این موضوع نکند که آیا آرشهاش جوابگوی تکنیکهای اجرا هست یا نه. بنابراین باید این مشکل را پیشتر حل کرده باشد. آرشه باید به گونهای باشد که از نظر کیفیت به نوازنده اعتماد به نفس دهد و کارایی آن در اجرای او کاهش نیابد. برای یک اجرای دقیق و عالی، لازم است تمام مولفههای مربوط به انتخاب یک ویولن و آرشه خوب را در نظر گرفته باشید.
ویژگی جنس آرشه
بطور کلی، آرشه از سه جنس تهیه میشود: چوب پرنامبوک، چوب برزیلی (ماگاهان)، و آرشه کربن (مواد مصنوعی). چوب پرنامبوک و چوب برزیلی در نواحی گرمسیر جنگلهای برزیل رشد میکند. از اواخر قرن 18، این چوبها از جنگلهای برزیل تهیه میشد و از نظر قدرت کشش و حالت ارتجاعی بهترین گزینه برای ساخت آرشه بودهاند. اما متاسفانه به دلیل کمیابی و عدم جایگزینی این گونه درختان، در حال انقراض قرار گرفتهاند. چوبهای مناسب برای ساخت آرشه معمولاً باید بیش از 100 سال از عمر درختان آنها گذشته باشد، بنابراین زمان زیادی برای جایگزینی این گونه چوبها لازم است.
بسیاری از سازندگان آرشه حرفهای معتقدند که چوبهای باکیفیت برای ساخت آرشه از خانواده پرنامبوک و برزیلی تا پایان قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به پایان رسیده و چوبهای مناسب با کیفیت و عالی مانند گذشته کمتر یافت میشود.
در حدود 20 سال گذشته، استفاده از آرشههای فیبر کربن به دلیل کمبود چوبهای طبیعی، به جای آرشههای چوبی افزایش یافته است. مهندسان و طراحان سعی کردهاند ویژگیهای آرشههای چوبی را دقیقاً، علمی و ماهرانه روی این نوع مصنوعی پیاده کنند. آرشههای فیبر کربن بهعنوان آرشههای مناسب دانشآموزی شناخته میشوند و از نظر کیفیت مقرون به صرفه هستند. با این حال، قابلیت آرشههای چوبی نسبت به این نوع مصنوعی بسیار بالاتر است و در اجرای تکنیکهای دست راست، آرشه چوبی همیشه برتری خود را ثابت کرده و حس بهتری به نوازنده میدهد.
وزن متعارف و میانگین یک آرشه ویولن حدود 60 گرم، برای آلتو 70 گرم و برای ویولنسل 80 گرم است. گاهی انتخاب برخی نوازندگان حرفهای ویولن هنگام اجرای تکنیکهای هیجانی و سریع حدود 54 گرم میباشد. در حالی که برخی نوازندگان برای اجراهای احساسی و کمتکنیک از آرشههای با وزن 64 تا 68 گرم استفاده میکنند. بهطور کلی، باید دقت کرد که تعادل و بالانس آرشه نسبت به وزن آن اهمیت بیشتری دارد.
تفاوت آرشههای هشتپر و گرد
سازندگان حرفهای آرشه، بهخصوص فرانسویها، به ندرت آرشه هشتپر ساختهاند، در حالی که اکثر نوازندگان این نوع آرشه را ترجیح میدهند. همچنین سازندگان آرشه آلمانی آرشههای هشتپر را در اولویت قرار میدهند. بهطور کلی، مدل هشتپر انتخاب اول میان نوازندگان ویولن و سازندگان آرشه میباشد. هنوز هیچ منبع و مرجعی نتوانسته از نظر علمی ارجح بودن این دو مدل را ثابت کند، اما توافق عمومی بر این است که آرشه مناسب باید توانایی اجرای تکنیکهای دقیق را داشته باشد، بدون توجه به نوع آن.
یک نکته مهم در مورد آرشه، انحنا و خم طولی آن است. باید دقت شود که انحنای آرشه در چه ناحیهای از طول آن قرار دارد. اغلب آرشهها انحنای خود را در قسمت وسط دارند؛ انحنای آرشه بهطور ملایم از نوک شروع میشود و در وسط به موی آرشه میچسبد و سپس با شیب ملایم به طرف ته آرشه حرکت میکند. اما در آرشههای حرفهای، به علت بالانس دقیق و مهارت در تکنیکهای دست راست، محل قرارگیری انحنای آرشه از ناحیه وسط به نوک منتقل میشود. این الگوی ساخت آرشه، دقت بالاتری در اجرای تکنیکهای دست راست به نوازنده میدهد و اعتماد به نفس بیشتری در حین اجرا ایجاد میکند.
جنس موی آرشه
جنس موی آرشه از نظر کیفیت و تمیزی صدا یک نکته مهم و قابل توجه است که به یک تخصص در صنعت آرشهسازی تبدیل شده است. موی آرشه بر اساس کیفیت صدا، تمیز بودن صدا و مقاومت آن طبقهبندی میشود. از بهترین نوع موی آرشه میتوان به موی مجارستانی، موی بلغارستانی، موی سبیری و موی چینی اشاره کرد. موی آرشه معمولاً از دم یا یال اسب تهیه میشود، اما برخی نژادهای اسب موهایی صافتر، مقاومتر و یکسانتر از نظر قطر و اندازه دارند. کیفیت این موها زمانی که روی آرشه قرار میگیرد قابل قضاوت هستند.
در حدود نیم قرن گذشته، استفاده از پلیمرهای مصنوعی به دلیل پیشرفتهای علمی و فناوری، یک نمونه موی مناسب برای آرشه طراحی کرده است که از نظر کیفیت صدا و مقاومت قابل توجهی دارد و بهعنوان یک جایگزین مناسب برای موی طبیعی محسوب میشود. صدا در نمونههای مصنوعی نسبت به موی طبیعی بسیار تمیزتر و خالی از پارازیتهای صدای موی طبیعی است و از نظر مقاومت در برابر پارگی، قابلیت بالاتری نسبت به موی طبیعی دارد. البته بهدلیل تعصبی که نسبت به موی طبیعی وجود دارد، این نمونههای مصنوعی نتوانستهاند رقیبی جدی برای آن محسوب شوند.